16.
aman allah'ım eril azınlıklı bir sözlükte bile bu kelime hakkında ne kadar az ve yanlış bilgi var. hızlı bir bayan-kadın-hanımefendi-feminizm 101 dersi veriyorum (gizlinot: naçizane).
bayan kelimesi cumhuriyet döneminde modernleşme ile birlikte hanım'ın yerine konmak için bulunan bir kelimedir. yani ayşe hanım yerine bayan ayşe yahut bayan öztürk diyelim demişler. aynı şekilde mehmet bey=bay mehmet=bay öztürk de denir.
yani hanımın beyin yerini alacak kadar benimsenmediğinden bu kullanımı sadece çeviri kitaplarındaki bay brown ve bayan brown ile sınırlı kalsa da sonuç olarak "bayan"ı isimle birlikte kullanırsanız hiç sorun yok. fakat tek başına, bir cinsiyeti tanımlamak için kullanmamalısınız. bir kere anlamına uygun kullanmamış olursunuz.
peki neden feminist çevreler başta olmak üzere bayan kelimesine karışı bir duruş var? kadın kelimesinde, böyle bir anlama sahip olmasa bile, "cinsellik yaşamış" çağrışımı var. sanki cinsellikten önce kız çocuktu ve cinsellik yaşayınca kadın oldu gibi. ve dişi bir bireyin cinsellik yaşama ihtimali çok ayıp ve korkunç bulunduğundan (gizlinot: yani anamız bacımız seks mi yapsın???) kadın kelimesini "kaba" bulup bayan kelimesini "nazik, saygıdeğer" buluyoruz. bu bakış açısı pek çok yönden yanlış, barizse de yazayım: bir kız çocuğu bedensel ve ruhsal olarak büyüdüğünde kadındır, bunun cinsellik yaşamayla alakası yoktur. mesela çocuk gelinler hala birer kız çocuğudur, cinsellik yaşamamış bir üniversite birinci sınıf öğrencisi de bir kadındır. kız mı kadın mı bilemiyorum demeyin (gizlinot: swh), bu ikilemde kaldıysanız karşınızdaki yüksek ihtimalle kadındır da siz yakıştıramıyorsunuzdur :) çünkü tövbe estafurullah seks? diğer sıkıntılı düşünce de pek tabii cinsellik yaşayan kadınlardan bu kadar korkup tiksinmek, cinsellik yaşamayı yakıştıramamak ve bu çağrışımı yapmasın diye ısrarla bu cinsiyete başka kelime kullanmak.
"biz bunu düşünerek kullanmıyoruz. yok artık hiç aklıma gelmemişti." diyen çok erkek var. bu toplumsal bir bilinçaltı. tek tek düşünmüyor olabilirsiniz ama kelimenin çıkış noktası da kullandıkça bizi götürdüğü nokta da bu. kadın mücadelesi bir görünürlük mücadelesidir aynı zamanda. görünür olmak da cinsiyetimizi rahatça söylemekten geçiyor. benimle tekrar edin. kadın. çok güzel.
aynı sorunu da oğlan çocuğunda cinsellik yaşamama çağrışımında görüyoruz. hatta daha da fenası, cinselliği penetre eden kişi olarak yaşamama çağrışımı (gizlinot: yine yanlış bir çıkarım tabii ki). bu yüzden büyüğünden küçüğüne herkese erkek diyoruz. yani oğlan kelimesinden de korkuyoruz, rahatsız oluyoruz. istiyoruz ki dişiler asla seks yapmasın. eriller daima seks yapsın ama daima aktif rolünde olsunlar. bu mümkün mü lol
bayansevicilerin en eski argümanı da tanımadıkları insanlara nasıl seslenecekleridir. "kadın!" diye seslenmeyeceksiniz, "erkek!" ya da "adam!" diye de seslenmediğiniz gibi. "bay! bayan!" da değil. "hanımefendi! beyefendi!" gayet uygun. eğitimliysek, internete erişimimiz varsa bunları öğrenmek sorumluluğumuz. yani yine bayansevicilerin sevdiği bir senaryo olan "yetmiş yaşındaki köylü iyi niyetli amca"yı değiştirmek mümkün değil ama siz değişebilirsiniz.
ayrıca bu gibi ayrımcı kabul edilen ifadelerde kararı eğitimli özneler verir. bu gibi konularda özne değilsek karar verme hakkımız yoktur çünkü o tecrübeyi yaşamamışızdır ve hiçbir zaman özneler kadar fikir sahibi olamayacağızdır. bu durumda yapmamız gereken şey özneleri dinlemek ve anlamaya çalışmak ve kendilerine nasıl seslenilmesini istediklerine karar verme hakkını teslim etmektir. o yüzden bir erkek çıkıp "bence bayan kelimesi kötü değil" dediğinde, 4 erkeğin oturup kürtaj hakkını tartıştığı tv programı gibi oluyor. sırf erkek-kadın tecrübesi değil bu. kadınlar da kendi aralarında farklı tecrübelere sahiptir. mesela ben cis bir kadın olarak "bence trans kadınlara travesti denmesinde sorun yok." dersem haddimi aşmış olurum, bu karar trans kadınlara aittir.
son olarak olayın baymak fiiliyle hiçbir alakası yoktur.