mitoloji

1. Eski Yunan'da “geçmişte söylenenlerin tekrar edilmesi” gibi bir anlam barındırmaktayken zamanla Doğu dilllerinde efsane, Batı dillerinde ise mit anlamı kazanmıştır. (gizlinot: wikipedia)

pek çok farklı türü olsa da en bilinen ve akla geleni klasik (gbkz: yunan mitolojisi)dir.

beni arkeolojiden sonra en çok heyecanlandıran şeydir mitoloji. arkeolojiye duyduğum bütün tutkuyu mitolojiye karşı da hissederim. (link: http://www.canakkalekulturturizm.gov.tr/Resim/64751,kazdagi28jpg.png?0 ida'da) mitoloji hayalleri kurduğum günlere ömrümce şükürler edebilirim. büyüleyici, gerçekten büyüleyici.

2. Mitoloji günümüzde belirli bir din veya kültürdeki insanlık ile evrenin yaratılış ve doğasını, geleneklere özgü inanç ve uygulamaların sebebini açıklamaya yönelik söylencelerin tümünü tanımlamak için kullanılmaktadır.

Ben çok sevdiğim bir tablo üzerinden lilith mitini anlatmak istedim.

Musevilik ve Hristiyanlık apokrif(dini kitapta yer almayan şüpheli bilgiler) inançlarında Âdem'in ilk eşidir. Talmud'da yer alan Yaratılış bölümünün 1. Bab'ında Âdem ile beraber bir dişi yaratıldığından, 2. Bab'ında ise Âdem'in kaburga kemiğinden bir dişi yaratıldığından bahsedilmektedir.

Mite göre Lilith'in Adam'ın ilk eşi olduğu, altıncı gün kendisiyle birlikte ve aynı materyallerden yaratıldığı söylenir. Bazıları Lilith'in, Adam'ın Tanrı'ya yeryüzündeki yaratıklardan partneri olmadığından şikayet etmesinden biraz sonra yaratıldığını söyler. Her iki durumda da Lilith, Adam'dan bağımsız ve ona eşit olarak yaratılmıştır. Bu bazı sorunlara yol açacaktı. En önemli sorun, Adem sevişirken her zaman üstte olmayı sevdiği için ortaya çıktı. Hiç şüphe yok ki bu yalnızca daha derin farklılıkların bir belirtisiydi, ancak sonunda ayrılmaya neden olan konu buydu. Adem'in zorla kazanmaya çalıştığı şiddetli bir tartışmadan sonra, Lilith öfkeyle mistik, tarif edilemez Yüce Adı(musevilik inancına göre Tanrının adı-Almighty-) söyledi, ellerini çırpıp uçup gitti.

Adem Yehova'ya-Jehovah- terk edildiğinden şikayet etti, bu yüzden Tanrı Lilith'i eve dönmeye ikna etmek için üç melek gönderdi. sanvai, sansanvai ve semangelof. Onu Kızıldeniz kıyılarında, özellikle şehvetli bir iblisin-Samael- yaşadığı bir yerde buldular. Melekler bunu Adam'a anlattılar. Üç melek Lilith'i Adam'a dönmesi için ikna etmeye çalıştı ama o sadece güldü: "Burada bu kadar eğlendikten sonra Adam'a nasıl dönebilirim?" Melekler onu ve çocuklarını öldürmekle tehdit ettiler ama onlar sadece denemeye cüret etti. ve Lilith sürgünde bazı büyülü numaralar öğrendiği için melekler başarısız oldular. Ancak büyük bir savaştan sonra onu Dış Karanlıkta -outer darkness-(Matthew inciline göre bir kişinin "atılabileceği" ve "dişlerin ağladığı ve gıcırdadığı" üç kez atıfta bulunulan yer.) toplayıp yavrularını katletmeyi başardılar. Bu arada Adam'a Eve şeklinde yeni bir eş verilmişti ve bu onun görev bilinciyle bağlanması umuduyla Adam'ın kaburgasından şekillendirilmişti. Ve hikayelerinin geri kalanı burada tekrar edilmesine gerek kalmayacak kadar ünlü. Dış Karanlıkta, en yaygın şekli belden yukarısı bir kadın ve aşağısı bir yılan olan Lilith, Samael'in ve diğer düşmüş meleklerin eşi oldu. Adam'a duyduğu öfke ve katledilen çocuklarının kederi Lilith'i intikam almaya yöneltti. Asi meleklerle çiftleşerek, dünyanın başına bela olacak en büyük şeytanların çoğunu doğurdu. Bunların başında antik dünyanın lilin veya lamiae'ları, succubi olarak da bilinen vampirler, erkeklerin ölümcül haydutları ve yeni doğan bebekleri yiyenlerdi.

Lilith, Adam ve Eve dünyasından kovuldu, ancak ara sıra gizlice geri gelmeyi başardı. Eve'i Cennet Bahçesi'nde( Garden of Eden) ayartan yılanın Lilith'ten başka bir şey olmadığı sık sık söylenir ve Orta Çağ'ın birçok günaha teşvik etme sahnesinde, düşüşü-the Fall- meydana getirmek için ölümcül meyveyi teslim eden belden yukarı bir kadın olarak resmedilir.

Lilith'in soyu, mümkün olduğunca succubi veya vampir olarak Adem'in torunlarını rahatsız etmeye devam etti. Çığlık baykuş-Megascops-, Lilith'in totem kuşudur. Geceleri dolaştığı formdur. Bazı eski heykeller onu baykuş kanatları ve baykuş ayakları olan şehvetli bir genç kadın olarak gösteriyor ancak insan gözlerine her türlü kılıkta görünebilir.

Lilith efsanesi karanlık ve acımasız bir efsanedir.Gnostik efsaneler şeklinde Hıristiyan mitolojisine de süzülmüştür.

3. Mitolojiden kökenini alan bazı kavram ve ifadeleri aşağıya topladım. Aslında geçmiş tam olarak geçmemiş, sadece biz ona yeni bir şekil veriyoruz ve o var olmaya devam ediyor.

Elektra Kompleksi

Elektra, Yunan mitolojisinde, Agamennon ile Klytaimnestra’nın kızıdır. Babaları, annesi ve onun sevgilisi tarafından öldürüldüğünde, kardeşi Orestes’i uzaklaştırarak onun yaşamını kurtarır. Orestes döndüğünde, annesiyle sevgilisinin öldürülmesinde Elektra’ya yardım eder. Elektra’nın babası nedeniyle annesini öldürmesi, psikanalizde babaya aşırı düşkünlük şeklinde ortaya çıkan olgularla benzerlik kurulmasına yol açmış ve bu terim günümüz tıbbının terimleri arasına katılmıştır.

&

birçok organımızın (, Atlas omuru, Aşil tendonu, Himen), hastalık ya da semptomların (Priapizm, Caput medusa, Veneryan, Nimfomaniya) ve bakterilerin (Staphilokok, Proteus) adları mitolojik kökenlidir.

-İris, Gökkuşağı tanrısı iris'in isminden kaynaklıdır.

&

-Aşil, Yunan kahramanı Akhilleus, oklanarak ile öldüğü topuk bölgesine isim vermiştir. Aşık kemiği de denen bedenimizin bu parçası, bir yarı tanrı olan Kahramandan alınmıştır.

&

Gezegenler tanrılara benzetilerek adlandırılmıştır. En büyük gezegene en büyük tanrının adı Jüpiter (Zeus), en güzel görülen gezegene Venüs (Afrodit), en kızıl görünen gezegene Mars (Ares) denilmiş. Mars’ın uydularından biri korku tanrısının adı Fobos’dur. Deniz tanrısı Neptün (Poseidon) de gezegen Neptün’ün mavi görüntüsü sayesinde onunla eşleşmiştir. Pluton (Hades) yer altı tanrısıdır. Bu tanrı efsanelerde yer üstüne çok az çıkar. Eski dönemlerde gezegen olduğu sanılan ve bugün gezegen olmadığı kabul edilen Pluton güneş sistemimizin en uzak gezegeniydi. İsimlendirilirken Pluton adını almasının nedeni, yeraltı tanrısının Güneşi en az gören tanrı olmasıdır.

&

Volkan terimi de en eski Latin tanrılarından biri olan Vulcanus’tan gelir. Sönmüş yanardağ olarak saygı görmüş, sonraları da yanardağların içinde çalıştığına inanılmıştır. Amerikan tanrıları, dizisinden hatırlayan çıkacaktır.

&

Phosphoros, sabah yıldızının Yunan mitolojisindeki adıdır. Sabah yıldızının parlaklığı fosfor elementini isimlendirmiştir.

&

Selenyum elementi yandığında parlak bir alev oluşturur. Bu görüntü elementin adını mitolojide Ay’ın simgesi olan Selene’den almasını sağlamıştır.

&

Cıva bir yere döküldüğü zaman sağa sola dağılacak biçimde hareket eder ve toplaması oldukça zordur. Batı dillerinde cıvaya “mercure” denir. Bu isim Romalıların Mercirus adını verdikleri Hermes’ten gelmektedir. Hermes mitlerde anlatıldığı gibi daha doğduğunun ertesi gününden başlayarak ele avuca sığmayan hareketler yapmıştır. Onun bu ele avuca sığmayan hareketleri cıva metaliyle benzerlik kurulmasına neden olmuştur.

&

Yunanca “vâlanos”, erkek cinsel organının baş kısmıyla, gövdesinin birleştiği çembersi bölüm. Eski Yunan’da, erkeklerin cinsel ilişkiden sonra bu bölgeyi yıkamaları adettenmiş. Yunanca hamam, kaplıca anlamına gelen “balaneîon” sözcüğü de bundan türetiliyor. Aynı gelenek İtalya’ya Latince eş anlama gelen “balneum/baneum” sözcüğünden evrilerek “bagno” olarak geçtikten sonra, Türkçe’ye “banyo” olarak giriş yapmış.

&

Empatia, tutku, ihtiras demek… Eski Yunanca hissetme, duyma anlamına gelen “patheía” sözcüğü, “path” yani acı duymak fiilinden geliyor.

Ne karar ironik :)

&

Kısaca bazı mitolojik kökenli ifade ve kavramlar şöyledir.

phobetor (kabus tanrısı) - fobi

&

thyphon (fırtına tanrısı) - tayfun, tufan

&

narcissus (kendine aşık bir karakter) - narsisizm.

&

hermaphroditus (hermes ile afrodit'in oğlu/kızı, çift cinsiyetli ve ismi anne ve babasının adının birleşimi) - hermafrodit.

&

okeanos (bütün ırmakların babası sayılan tanrı) - ocean

&

adonis (erkeklik ve bereket tanrısı) - adonis kası

&

poine (ceza ve intikam tanrıçası) - pain

&

boreas (rüzgar tanrısı) - bora

&

hygieia (sağlık tanrıçası) - hijyen

&

khaos (evren yaratılmadan önce var olan boşluk, tanrısal varlık) - kaos

&

daphne (apollon'dan kaçarken ağaca dönüşen karakter) - defne

&

europe (zeus'un şu anda avrupa olarak bilinen kıtaya kaçırdığı sevgilisi) - avrupa

&

khronos (zaman tanrısı) - kronoloji

&

olympos (tanrıların dağı) - olimpiyat, olimpik ve türevleri

&

echo (narcissus hikayesinde geçen peri kızı) - eko, yankı

&

eros (aşk ve cinsellik tanrısı) - erojen, erotik, erotomani

&

platon (platonik aşkın gerçek aşk olduğunu düşünen filozof) - platonik aşk

&

janus (başlangıçların tanrısı) - january (ocak ayı)

&

phantasos (rüya tanrısı) - fantezi

&

labyrinthos (minos tarafından minotoru (yarı boğa yarı insan yaratık) saklamak için yaptırılan girintili çıkıntılı yapı) - labirent

&

lesbos (bilinen ilk yunan kadın şair olan ve eşcinsel olarak bilinen sappho'nun yaşadığı ada) - lezbiyen

&

lethe (ölüler dünyasına geçerken ruhların uğrayıp acılarını unutmak için su içtiği ırmak) - letarji (uzun ve derin patolojik uyku hali)

&

mnemosyne (hafıza tanrıçası) - memory

&

nympha (doğurganlığın simgesi varlıklar) - nemfomani (kadınlarda görülen cinsel taşkınlık)

&

seirene (güzel sesleriyle şarkı söyleyip denizcileri büyüleyen yaratıklar) - siren

&

myth (hikaye) + mania (delilik) -mitomani (patolojik yalancılık)

&

hypnos (uyku tanrısı) - hipnoz

&

pan - panik